Kontakt Dermatit nədir?
Kontakt Dermatit təmasda olduğunuz kimyəvi maddələrin reaksiyaya səbəb olduğu zaman meydana gəlir. Əksər kontakt dermatit reaksiyaları şiddətli deyil, ancaq qaşınma gedənə qədər narahat edici ola bilər.
Kontakt dermatitin əlamətləri
Kontakt dermatitin simptomları səbəbə və maddəyə nə qədər həssas olduğunuza bağlıdır.
Allergik kontakt dermatitin simptomlarına aşağıdakılar daxildir:
- quru, pullu, qabıqlı dəri
- qurdeşən
- sızan qabarcıqlar
- qırmızı dəri
- qaralmış dəri
- yanmış dəri
- həddindən artıq qaşınma
- günəşə həssaslıq
- şişlik, xüsusilə gözlərdə, üzdə və ya qasıq nahiyələrində
Qıcıqlandırıcı kontakt dermatit
Qıcıqlandırıcı kontakt dermatit bir az fərqli simptomlara səbəb ola bilər, məsələn:
- qabarma
- həddindən artıq quruluq səbəbiylə dəri çatlayır
- şişlik
- sərt və ya sıx hiss edən dəri
- xoralar
- qabıqlayan açıq yaralar
Kontakt dermatitə səbəb olan nədir?
Üç növ kontakt dermatiti var:
- allergik kontakt dermatiti
2. qıcıqlandırıcı kontakt dermatiti
3. fotokontakt dermatit
Fotokontakt dermatit daha az yayılıbdır. Bir dəri məhsulundakı aktiv maddələr günəşə məruz qaldıqda və qıcıqlanma ilə nəticələnə bilən bir reaksiyadır.
Allergik kontakt dermatit
Allergik kontakt dermatit, yad bir maddəyə məruz qaldıqdan sonra dəridə allergik reaksiya meydana gəldiyi zaman meydana gəlir. Bu, bədənin dəridə qaşınma və qıcıqlanma hissi yarada bilən iltihablı kimyəvi maddələr buraxmasına səbəb olur.
Allergik kontakt dermatitin geniş yayılan səbəbləri aşağıdakılarla təmasda olmaqdır.
- nikel və ya qızıldan hazırlanmış zərgərlik əşyaları
- lateks əlcəklər
- kosmetika və dəriyə qulluq məhsullarındakı ətirlər və ya kimyəvi maddələr
- zəhərli sarmaşıq
Qıcıqlandırıcı kontakt dermatit
Qıcıqlandırıcı ən çox görülən kontakt dermatit növüdür. Dərinin zəhərli bir maddə ilə təmasda olması zamanı meydana çıxır.
Qıcıqlandırıcı kontakt dermatitə səbəb ola biləcək zəhərli maddələrə aşağıdakılar daxildir:
- ağardan yuyucu vasitələr
- drenaj təmizləyiciləri
- kerosin
- yuyucu vasitələr
- bibər qazı
Qıcıqlandırıcı kontakt dermatit dəri daha az qıcıqlandırıcı maddələrlə – sabun və ya hətta su kimi – tez-tez təmasda olduqda da baş verə bilər.
Bərbərlər, barmenlər və səhiyyə işçiləri kimi əlləri tez-tez suya məruz qalan insanlar, əksər vaxt əllərin qıcıqlandırıcı kontakt dermatiti ilə qarşılaşırlar.
Kontakt dermatit necə müalicə olunur?
Əksər kontakt dermatit halları, maddə artıq dəri ilə təmasda olmadıqda öz-özünə keçir. Evdə sınaqdan keçirə biləcəyiniz bəzi məsləhətlər:
- Qıcıqlanmış dərinizi qaşımaqdan çəkinin. Qaşıma qıcıqlanmanı daha da artıra bilər və ya hətta antibiotik tələb edən dəri infeksiyasına səbəb ola bilər.
- Qıcıqlandırıcıları aradan qaldırmaq üçün dərinizi yumşaq sabun və ilıq su ilə təmizləyin.
- Problemə səbəb ola biləcəyini düşündüyünüz məhsullardan istifadəni dayandırın.
- Bölgəni sakitləşdirmək üçün vazelin tətbiq edin.
- Kalamin losyonu və ya hidrokortizon kremi (Kortizon-10) kimi qaşınma əleyhinə müalicələrdən istifadə edin.
- Lazım gələrsə, qaşıntıları və allergik reaksiyanı azaltmaq üçün difenhidramin kimi bir antihistamin dərman qəbul edin.
- Evdə aparılan müalicələr dərinizi sakitləşdirmirsə, həkiminiz daha güclü bir steroid krem təyin edə bilər.
Kontakt dermatitə necə diaqnoz qoyulur?
Simptomlarınız şiddətlidirsə və ya zamanla yaxşılaşmırsa həkiminizlə əlaqə saxlayın. Həkiminiz hərtərəfli bir xəstəlik tarixçəsi götürəcək və dərinizi araşdıracaq.
Həkiminiz kontakt dermatitinizin səbəbini dəqiq müəyyən etmək üçün sizi bir allergiya mütəxəssisinə və ya dermatoloqa yönləndirə bilər. Bu mütəxəssis yamaq testi adlanan allergiya testlərini həyata keçirə bilər. Dərinizin kiçik bir hissəsini bir allergenə məruz qoyacaqdır. Dəriniz reaksiya verərsə, allergiya mütəxəssisi kontakt dermatitinizin səbəbini müəyyən edə bilər.
Kontakt dermatitin qarşısını necə ala bilərəm?
İlkin qıcıqlanmaya məruz qalmamaq kontakt dermatitin qarşısını almağa kömək edə bilər. Bu tövsiyələri sınayın:
- “Hipoallergenik” və ya “qoxusuz” etiketli məhsullar alın.
- Lateks allergiyanız varsa lateks əlcəyi taxmaqdan çəkinin. Bunun əvəzinə vinil əlcəkləri seçin.
- Açıq havada gəzinti zamanı uzun qollu köynək və şalvar geyin.
- Yeni bir məhsuldan qıcıqlanma hiss edirsinizsə dərhal istifadə etməyi dayandırın.
- Həssas dəriyə sahib olduğunuzu bilirsinizsə, yeni məhsulları biləyinizdə test edin. Yeni məhsulu qolunuzun bir nöqtəsinə tətbiq edə bilərsiniz. Bölgəni örtün və suya və ya sabuna məruz qoymayın. Tətbiqdən sonra 48 və 96 saat ərzində hər hansı bir reaksiya olub olmadığını yoxlayın. Hər hansı bir qızartı və ya qıcıqlanma varsa, məhsulu istifadə etməyin.
